Laagwater

Corné van Frankfoort
Wie was Hans Boslowits (addendum)

Na lezing van ‘Wie was Hans Boslowits? (reprise)’ door Igor Cornelissen in De Parelduiker 3 (2010) vroeg ik mij naar aanleiding van de opmerking van Greetje Heemskerk in dit artikel over het vaderschap van Alphons Bobrownitzki af, waarom het echtpaar Bobrownitzki tijdens de toenemende jodenvervolging geen poging zou hebben ondernomen hun op 9 februari 1921 geboren zoon in plaats van vier slechts twee joodse grootouders te bezorgen, indien er de mogelijkheid was aan te tonen dat Alphons de vader niet kon zijn.

Het is bekend dat in joodse families door middel van ware of onware getuigenissen en notariële akten geprobeerd is – vele malen met succes – aan te tonen dat een familielid niet de toen noodlottige drie joodse grootouders bezat.

Ik vermoedde dat dit redmiddel voor het gezin Bobrownitzki niet mogelijk is geweest, doordat Alphons wel degelijk de biologische vader van Herman Alphons (= Hans Boslowits) was. Een kort onderzoek in de Ellis Island Passenger Records, in de Passagierslijsten H.A.L in het Gemeentearchief Rotterdam en de verzameling Gezinskaarten in het Gemeentearchief Amsterdam bevestigt dit.

Nadat Alphons op 17 februari 1919 met de Rotterdam van de Holland Amerika Lijn in New York was aangekomen, hij had 325 gulden voor zijn tweede klasse passage betaald, en hij op 20 augustus 1919 met de handschoen in Schoterland (Friesland) met Engel Veldman was getrouwd, vond de hereniging met zijn echtgenote op 23 september 1919 in New York plaats na aankomst van de Nieuw Amsterdam. In het Amerikaanse archief wordt zij Bobrownotzki genoemd, maar voornaam, leeftijd en woonplaats kloppen.

Op de enigszins slordig ingevulde gezinskaart in het Amsterdams Stadsarchief is te zien dat Alphons en de zwangere Engel op 22 oktober 1920 weer terug zijn in Amsterdam. Waarschijnlijk is het hen niet gelukt een bestaan in de Verenigde Staten op te bouwen. Hetgeen zeer te betreuren is in het licht van de latere rampzalige gebeurtenissen.