Hans van Straten Literair Leiden
Na de dagen van Hildebrand, Klikspaan en (later) Piet Paaltjens was het met de literatuur in Leiden heel lang de dood in de pot, al is J.H. Leopold in zijn studententijd praeses geweest van het dispuut ‘Literis Sacrum’. Maar tijdens de Tweede Wereldoorlog ontstond er opeens weer iets wat je met enig optimisme ‘literair leven’ kon noemen.
Het begon met L.Th. Lehmann die, negentien jaar oud, met twee opzienbarende dichtbundels tegelijk debuteerde en daarmee volgens Ter Braak ‘als een meteoor’ de literatuur kwam binnenvallen. Deze ‘Rimbaud van Overschie’, zoals hij ook wel is genoemd, vluchtte eind 1941 voor geallieerde bombardementen naar Leiden, waar hij een baantje kreeg bij Brinkman’s Catalogus.
Gerrit Achterberg kwam eind 1942 naar Leiden (of juister, naar het aanpalende Oegstgeest) als patiënt in een psychiatrische kliniek, waar hij overigens veel vrijheid had. Ook Max de Jong, die pas na zijn vroege dood een zekere bekendheid zou verwerven, kwam van elders. Van de autochtone Leidenaars trok Gerard Goudriaan, die eveneens jong zou sterven, de meeste aandacht, zij het meer door zijn excentrieke levensstijl dan door zijn dichterschap.
Daarnaast beleefde Leiden, zoals dat zo aardig heet, het optreden van een nieuwe generane: jongelui die eindexamen hadden gedaan, die zich daarna met succes wisten te onttrekken aan de Arbeitseinsatz en in hun aldus veroverde vrije tijd de poëzie beoefenden, die spoedig het licht zag in clandestiene uitgaafjes. Het ‘literaire leven’ speelde zich vooral af in antiquariaten en zolderkamers, hoewel ook het verschijnsel ‘huiskamerlezingen’ genoemd moet worden. Zowel de ondergedoken bard A. Roland Holst als de dichter-practical joker A. Marja was in Leiden een graag geziene gast.
Buck Goudriaan, een neef van Gerard, heeft zich grondig verdiept in deze episode en zijn bevindingen, geheel in stijl, neergelegd in een eigen uitgave, Het Leidse literaire leven tijdens de Tweede Wereldoorlog. In het aantrekkelijk geïllustreerde boekje, dat 97 pagina’s telt, zijn nogal wat verzen en anekdoten opgenomen. Het is te bestellen door f 23,15 over te maken op giro 2377740 ten name van F.G.W. Goudriaan, Leiden, onder vermelding van ‘Literair leven’.
