Eugenie Boer
Couperus voor het voetlicht
In december 1904 legde Louis Couperus in Nice de laatste hand aan Van oude menschen, de dingen, die voorbij gaan… L.J. Veen, Couperus’ ruimhartige uitgever, bracht het boek in juni 1906 uit in een oplage van 2500 exemplaren, waarvan enkele honderden gestoken waren in de bekende gele band van Chris Lebeau, de zogeheten ‘wielenband’. De verkoop ervan stelde aanvankelijk teleur. Toch zou deze laatste ‘Haagse’ roman van Couperus geleidelijk aan steeds meer lezers en meer waardering krijgen. Tegenwoordig wordt Van oude menschen, de dingen, die voorbij gaan… zelfs beschouwd als een hoogtepunt in de Nederlandse literatuur.
Inderdaad blijkt de tragische geschiedenis van drie oude mensen – mevrouw Dercksx, mijnheer Takma en dokter Roelofsz – die niet los kunnen komen van de moord die twee van hen zestig jaar eerder gepleegd hebben, nog steeds te fascineren. De sterke plot leent zich bovendien uitstekend voor bewerking, zoals de prachtige televisieserie uit 1975 onder regie van Waker van der Kamp ruimschoots bewezen heeft. Dit jaar is het de beurt aan het toneel. Op 18 september j.l. vond in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag de première plaats van de toneelvoorstelling Oude Mensen. Regisseur Ger Thijs en Het Nationale Toneel brengen, aangemoedigd door het enorme succes van hun voorstelling Kleine Zielen van een paar jaar terug, opnieuw met veel verve een beroemd boek van Couperus tot leven. Daartoe werd de romantekst op vernuftige wijze voor toneel geschikt gemaakt door de dichter en toneelschrijver Willem Jan Otten. De voorstelling
zal de komende maanden in schouwburgen in het hele land te zien zijn.
Maar hoe komt zo’n toneel- of filmbewerking nu eigenlijk precies tot stand?
Welke problemen doen zich voor wanneer een omvangrijke roman als die van Couperus omgesmeed moet worden tot louter dialoog tegen een toneeldecor? En hoe gedragen figuren zich die ontsproten zijn aan Couperus’ rijke fantasie? Deze vragen komen aan de orde op een boeiende tentoonstelling die
een dag na de toneelpremière, op 19 september dus, van start ging in het Louis Couperus Museum in Den Haag, onder de titel Van boek naar stuk. Van oude menschen op het toneel. Daar wordt de bezoeker door middel van schetsen, kostuumontwerpen, toneelmaquettes, boeken en foto’s een unieke blik achter de schermen van een gecompliceerde toneelbewerking gegund.
De tentoonstelling is nog te zien tot en met 16 januari 2000 in het Louis Couperus Museum, Javastraat 17 in Den Haag (tel. 070-3640653), op donderdag tot en met zondag van 12 tot 17 uur.
